Μάθετε τα πάντα για το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ
Το πιθανότερο είναι ότι έχετε ακούσει να γίνεται λόγος για το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ. Στο άρθρο αυτό θα βρείτε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για αυτή την ασθένεια: τι είναι και πώς προκαλείται, ποιους μπορεί να προσβάλει, ποια είναι τα συμπτώματα, τι σημαίνει ΣΤΣ και πώς μπορείτε να ελαττώσετε τον κίνδυνο εμφάνισής του.
Το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ (ΣΤΣ) είναι μια σπάνια αλλά σοβαρή ασθένεια η οποία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα και η οποία προκαλείται από τις τοξίνες που παράγονται από ένα βακτήριο που ονομάζεται Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος (Staphylococcus Aureus). Παρότι είναι πολύ σπάνιο —οι περιπτώσεις ΣΤΣ έχουν τόσο μικρή συχνότητα που σχεδόν κανένα μέλος της ιατρικής κοινότητας δε συναντά ούτε ένα περιστατικό κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του πορείας— είναι σημαντικό να είστε ενήμερες για τη συγκεκριμένη ασθένεια ώστε να μπορείτε να ενεργήσετε έγκαιρα, αν χρειαστεί. Το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ μπορεί να διαγνωστεί και να θεραπευτεί, αλλά η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων είναι πολύ σημαντικές.
Το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ είναι μια ασθένεια που περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1978 από τον Δρ. James Todd (ο οποίος και χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον συγκεκριμένο όρο), βάσει μιας μελέτης κλινικών περιπτώσεων 7 παιδιών. Παρόμοιες περιπτώσεις είχαν ήδη αναφερθεί στην ιατρική βιβλιογραφία πολύ νωρίτερα, πριν ακόμη αρχίσουν να παρασκευάζονται τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής. Το ΣΤΣ μπορεί να προσβάλει άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Παρότι οι πρώτες περιπτώσεις Συνδρόμου Τοξικού Σοκ που περιγράφτηκαν αφορούσαν κυρίως γυναίκες που χρησιμοποιούσαν ταμπόν κατά τη διάρκεια της περιόδου τους, σήμερα λιγότερες από τις μισές των περιπτώσεων που προκύπτουν συνδέονται με τη χρήση ταμπόν. Το σύνδρομο αυτό μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε περιπτώσεις δερματικών λοιμώξεων, εγκαυμάτων και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις. Το ΣΤΣ μπορεί επίσης να προσβάλει παιδιά, γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και άνδρες.
Τι προκαλεί το ΣΤΣ;
Το ΣΤΣ προκαλείται από ορισμένες τοξίνες που παράγονται από το βακτήριο του χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aureus). Τα βακτήρια αυτά είναι μικροοργανισμοί οι οποίοι, όπως πολλά άλλα βακτήρια, υπάρχουν φυσιολογικά στον υγιή οργανισμό, συνήθως στο δέρμα, τη μύτη, τις μασχάλες, τη βουβωνική χώρα και τον κόλπο. Στην πραγματικότητα, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού έχει αυτά τα βακτήρια στον οργανισμό του χωρίς να εμφανίζει προβλήματα υγείας. Σε πολύ μικρό αριθμό ατόμων, ορισμένα στελέχη αυτού του βακτηρίου παράγουν μια τοξίνη που μπορεί να προκαλέσει ΣΤΣ. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αντισώματα που τους προστατεύουν από αυτές τις τοξίνες.
Πώς σχετίζεται το ΣΤΣ με τη χρήση ταμπόν;
Διάφοροι παράγοντες σχετίζονται με την ανάπτυξη του ΣΤΣ, ένας εκ των οποίων είναι και η χρήση ταμπόν. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε ακόμη επακριβώς για ποιους λόγους η χρήση ταμπόν συνδέεται με την ανάπτυξη Συνδρόμου Τοξικού Σοκ. Έρευνες δείχνουν ότι ο κίνδυνος εμμηνορροϊκού ΣΤΣ σχετιζόμενου με τη χρήση ταμπόν συνδέεται με την απορροφητικότητα: όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο απορροφητικότητας του ταμπόν, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης της ασθένειας και, αντίστοιχα, όσο χαμηλότερη είναι η απορροφητικότητα, τόσο χαμηλότερος είναι ο κίνδυνος. Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει πάντα να χρησιμοποιείτε το ταμπόν με το χαμηλότερο επίπεδο απορροφητικότητας σύμφωνα με τις ανάγκες σας και ανάλογα με τη ροή σας.
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι τα υλικά που χρησιμοποιούνται σήμερα για την κατασκευή των ταμπόν αυξάνουν ή έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή των τοξινών που προκαλούν το ΣΤΣ. Επιπλέον, δεν έχει διαπιστωθεί ότι τα ταμπόν είναι φορείς των βακτηρίων Staphylococcus aureus ή ότι έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξή τους στον κόλπο.
«Έχω διαβάσει ότι τα 100% βαμβακερά ταμπόν έχουν χαμηλότερο κίνδυνο πρόκλησης ΣΤΣ ή ακόμα και μηδενικό κίνδυνο. Είναι αλήθεια»;
Όχι, αυτό δεν είναι αλήθεια. Όλα τα ταμπόν στην αγορά σήμερα, ακόμη και τα 100% βαμβακερά ταμπόν, συνδέονται με ένα χαμηλό κίνδυνο πρόκλησης ΣΤΣ. Οι πιο πρόσφατες διαθέσιμες επιστημονικές πληροφορίες επιβεβαιώνουν ότι τόσο τα ταμπόν από ραιγιόν όσο και τα βαμβακερά ταμπόν έχουν παρόμοιους κινδύνους. Ανεξάρτητα από το είδος ταμπόν που χρησιμοποιείτε, θα πρέπει να αναγνωρίζετε τα σημεία και τα συμπτώματα του ΣΤΣ. Αν παρατηρήσετε συμπτώματα τοξικού σοκ από ταμπόν, αφαιρέστε το και επικοινωνήστε με τον γιατρό σας.
Διάβασα ότι τα εμμηνορροϊκά κύπελλα δεν προκαλούν ΣΤΣ. Επομένως, γιατί οι γυναίκες να μην επιλέγουν μόνο αυτό το είδος προστασίας;
Είναι πολύ σημαντικό οι γυναίκες να γνωρίζουν ότι το ΣΤΣ μπορεί να εμφανιστεί με οποιοδήποτε προϊόν που εισάγεται μέσα στον κόλπο, όπως το εμμηνορροϊκό κύπελλο, το ταμπόν, το διάφραγμα και το τραχηλικό κάλυμμα. Αν χρησιμοποιείτε οποιοδήποτε από αυτά τα προϊόντα, το σημαντικό είναι να γνωρίζετε τα σημεία και τα συμπτώματα του ΣΤΣ και ότι πρέπει να αφαιρέσετε το προϊόν και να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα του ΣΤΣ.
Ποια είναι τα συμπτώματα του τοξικού σοκ από ταμπόν;
Τα συμπτώματα του Συνδρόμου Τοξικού Σοκ μπορεί να θυμίζουν γρίπη. Εάν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα ΣΤΣ από τη χρήση ταμπόν και αρχίσετε να νιώθετε αδιαθεσία, αφαιρέστε αμέσως το ταμπόν σας και αναζητήσετε ιατρική βοήθεια. Ενημερώστε τον γιατρό ότι πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε ΣΤΣ.
Οι κύριες προειδοποιητικές ενδείξεις για την πιθανή εμφάνιση ΣΤΣ είναι οι εξής:
- Ξαφνικός υψηλός πυρετός (συνήθως 39°C ή υψηλότερος)
- Σύγχυση
- Σπασμοί
- Εμετός
- Διάρροια
- Ζάλη
- Χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση)
- Ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια
- Εξάνθημα που μοιάζει με έγκαυμα από τον ήλιο
- Μυϊκοί πόνοι
- Πονόλαιμος
- Λιποθυμία ή τάσεις λιποθυμίας όταν σηκώνεστε όρθια
- Σε προχωρημένα στάδια της ασθένειας ενδέχεται να εμφανιστεί ξεφλούδισμα του δέρματος (αυτό συμβαίνει 1-2 εβδομάδες μετά από ερεθισμό του δέρματος και ιδίως στις παλάμες και τα πέλματα)
Οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα μπορεί να σημαίνει ότι πάσχετε από ΣΤΣ. Δεν είναι απαραίτητο ότι θα εμφανιστούν όλα τα συμπτώματα, αλλά συνήθως εμφανίζονται περισσότερα από ένα. Το εμμηνορροϊκό ΣΤΣ μπορεί να εκδηλωθεί οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της περιόδου σας ή λίγο μετά από αυτή.
Καθώς πρόκειται για σπάνια ασθένεια, δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες σχετικά με τις πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες μετά την ανάρρωση. Όταν η ασθένεια διαγιγνώσκεται και χορηγείται η κατάλληλη θεραπεία, τα περισσότερα άτομα αναρρώνουν πλήρως. Όπως συμβαίνει και με άλλες σοβαρές ασθένειες, μπορεί να παρατηρηθούν αλλαγές στο δέρμα, τα μαλλιά και τα νύχια, οι οποίες όμως σύντομα αποκαθίστανται. Σε μικρό αριθμό ανθρώπων παρατηρούνται μυϊκή αδυναμία και προβλήματα ψυχολογικής φύσης, όπως δυσκολία συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης και μεταπτώσεις στη διάθεση. Η γονιμότητα και η αναπαραγωγική ικανότητα σε γυναίκες ασθενείς δεν φαίνεται να επηρεάζεται από την ασθένεια, αλλά θα πρέπει πάντα να ενημερώνετε τον γιατρό σας ότι έχετε εμφανίσει στο παρελθόν ΣΤΣ ώστε να υπάρχει η κατάλληλη παρακολούθηση.
Το ΣΤΣ μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε;
Δυστυχώς, ναι. Το ΣΤΣ μπορεί να εκδηλωθεί σε γυναίκες, άνδρες και παιδιά. Τα παιδιά και τα άτομα μικρότερης ηλικίας έχουν περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης σε σχέση με τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς η ύπαρξη αντισωμάτων για την προστασία από τις τοξίνες εξαρτάται εν μέρει από την ηλικία.
Περίπου οι μισές των καταγεγραμμένων περιπτώσεων έχουν προκληθεί από λοιμώξεις λόγω εγκαύματος, τσιμπήματος εντόμου ή χειρουργικής επέμβασης. Οι άλλες μισές εκδηλώθηκαν σε γυναίκες με εμμηνόρροια (εμμηνορροϊκό ΣΤΣ) και συνδέονται με τη χρήση ταμπόν.
Είναι μεταδοτικό το ΣΤΣ;
Όχι. Δεν μπορείτε να κολλήσετε Σύνδρομο Τοξικού Σοκ από κάποιον άλλον.
Είναι δυνατόν να εμφανίσω ΣΤΣ πάνω από μία φορά;
Δυστυχώς, ναι. Ακόμη κι αν έχετε εμφανίσει ΣΤΣ στο παρελθόν, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να επανεμφανιστεί. Το ΣΤΣ μπορεί να επανεμφανιστεί και, μάλιστα, ένας από τους βασικούς λόγους είναι η ανικανότητα του ασθενούς να παράγει επαρκή αντισώματα. Εάν μια γυναίκα είχε ΣΤΣ στο παρελθόν, θα πρέπει να συμβουλευτεί τον γιατρό της πριν χρησιμοποιήσει ξανά ταμπόν.
Θεραπεία και πρόληψη
Ποια είναι η θεραπεία για το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ;
Μετά την έγκαιρη διάγνωση, η θεραπεία για το Σύνδρομο Τοξικού Σοκ περιλαμβάνει αντιβιοτικά, καλή ενυδάτωση και άλλη κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ανάλογα με τα συμπτώματα.
Αν το ΣΤΣ διαγνωστεί εγκαίρως και χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία, υπάρχουν υψηλές πιθανότητες ανάρρωσης. Στην πραγματικότητα, δεν έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις θανάτου λόγω ΣΤΣ.
Τα περισσότερα στελέχη του βακτηρίου του χρυσίζοντος σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aureus) δεν παράγουν τοξίνες που μπορούν να προκαλέσουν ΣΤΣ. Οι τοξίνες αυτές παράγονται μόνο από συγκεκριμένα στελέχη αυτού του βακτηρίου. Επιπλέον, η παρουσία του στελέχους του βακτηρίου που παράγει τις εν λόγω τοξίνες, παρότι είναι αναγκαία για την εμφάνιση ΣΤΣ, δεν αρκεί από μόνη της. Στην πραγματικότητα, πολλές μελέτες δείχνουν ότι παρότι ο αποικισμός αυτών των βακτηρίων είναι πολύ συχνός, οι περιπτώσεις εμφάνισης ΣΤΣ είναι εξαιρετικά ασυνήθεις. Από τι, λοιπόν, εξαρτάται η ανάπτυξη του ΣΤΣ; Κατά κύριο λόγο, από το αν ένα άτομο έχει επαρκή αντισώματα για να καταπολεμήσει τις εν λόγω τοξίνες ή όχι. Οι περισσότερες γυναίκες, όχι όμως όλες, έχουν επαρκή αντισώματα κατά των εν λόγω τοξινών.
Τι πρέπει να κάνω αν παρατηρήσω αυτά τα συμπτώματα;
Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα και χρησιμοποιείτε ταμπόν, πρέπει να το αφαιρέσετε αμέσως και να χρησιμοποιήσετε σερβιέτα. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας και ενημερώστε τον ότι χρησιμοποιήσατε ταμπόν και ότι ανησυχείτε πως μπορεί να έχετε ΣΤΣ. Είναι σημαντικό να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ύπαρξης Συνδρόμου Τοξικού Σοκ όσο το δυνατόν νωρίτερα ή, αν χρειαστεί, να λάβετε όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα θεραπεία.
Πώς μπορώ να ελαττώσω τον κίνδυνο εμφάνισης εμμηνορροϊκού ΣΤΣ;
Μπορείτε να ελαττώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης εμμηνορροϊκού ΣΤΣ υιοθετώντας ορισμένες καλές συνήθειες όταν χρησιμοποιείτε ταμπόν:
Αλλάζετε τακτικά το ταμπόν σας, κάθε 4-8 ώρες. Μην το αφήνετε ποτέ για περισσότερες από 8 ώρες. Χρησιμοποιείτε πάντα το ταμπόν με τη μικρότερη απορροφητικότητα που καλύπτει τις ανάγκες σας, ανάλογα με τη ροή σας. Ελέγχετε πάντα ότι έχετε αφαιρέσει το προηγούμενο ταμπόν πριν τοποθετήσετε ένα νέο. Βεβαιωθείτε ότι αφαιρέσατε το τελευταίο ταμπόν που χρησιμοποιήσατε στο τέλος της περιόδου σας. Τα ταμπόν είναι σχεδιασμένα για να απορροφούν μόνο το εμμηνορροϊκό υγρό. Μην χρησιμοποιείτε ταμπόν σαν μέθοδο προστασίας πριν από την περίοδό σας ή για την απορρόφηση άλλων κολπικών εκκρίσεων εκτός της περιόδου σας. Μια καλή ιδέα είναι να χρησιμοποιείτε σερβιέτα αντί για ταμπόν τουλάχιστον μία φορά την ημέρα κατά τη διάρκεια της περιόδου σας, ιδανικά τη νύχτα. Αν προτιμάτε να χρησιμοποιείτε ταμπόν κατά τη διάρκεια της νύχτας, φροντίστε να τοποθετείτε ένα νέο ταμπόν πριν κοιμηθείτε και μόλις ξυπνάτε το πρωί να το αλλάζετε αμέσως με ένα νέο. Μην χρησιμοποιείτε ποτέ ταμπόν τη νύχτα, εάν κοιμάστε πάνω από 8 ώρες.
Οι κατασκευάστριες εταιρείες παρέχουν πληροφορίες για το ΣΤΣ και τον σωστό τρόπο χρήσης των ταμπόν στο φύλλο οδηγιών που περιέχεται στη συσκευασία. Οι πληροφορίες αυτές επικαιροποιούνται τακτικά, επομένως είναι σημαντικό να διαβάζετε προσεκτικά το φύλλο οδηγιών χρήσης και να το φυλάσσετε για μελλοντική χρήση.
Πώς να επιλέξω το ταμπόν με το σωστό επίπεδο απορροφητικότητας;
Όταν χρησιμοποιείτε ταμπόν, είναι σημαντικό να επιλέγετε το χαμηλότερο επίπεδο απορροφητικότητας για τη ροή σας. Καθώς η ροή διαφέρει από μέρα σε μέρα, το πιο πιθανό είναι ότι θα χρειαστείτε διαφορετικά επίπεδα απορροφητικότητας κατά τη διάρκεια της περιόδου σας.
Η σωστή επιλογή σε ό,τι αφορά την απορροφητικότητα είναι θέμα εμπειρίας και εξοικείωσης. Ωστόσο, ο γενικός κανόνας είναι ότι αν χρειάζεται να αλλάξετε το ταμπόν σας συχνότερα από κάθε 4 ώρες, θα πρέπει να δοκιμάσετε ένα με μεγαλύτερη απορροφητικότητα. Αντιθέτως, αν αισθάνεστε άβολα ενώ αφαιρείτε το ταμπόν ή το ταμπόν σας είναι μερικώς στεγνό, δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε ταμπόν χαμηλότερης απορροφητικότητας.
Να θυμάστε: μην αφήνετε ποτέ το ταμπόν σας για περισσότερες από 8 ώρες.